Antoni Canalis est nàschidu in Otieri su 15 de trìulas de su 1946. Finas a sos oto annos at ismannitadu in Nughedu de Santu Nigola, sa bidda de su babbu, pro su prus in campagna. In su 1954 totu sa famìlia si nd’est torrada a Otieri. At istudiadu a geometra e, in s'interi, agiudaiat in sas fainas de campagna. At leadu dae su babbu e dae sa mama sa passione pro sa poesia sarda. In domo sua, comente in àteras pinnetas de Sardigna, b’aiat libros cun poesias de Paulicu Mossa, Pesùciu-Pisurzi, cantadores de palcu e gasi, finas a sos poetas de su Prèmiu Otieri. 



In su 1977, unu de sos pagos otieresos in chimbanta annos, at bìnchidu sa de XXI editziones de s' Otieri, pro sa setzione “narrativa”, cun su contu “Su Siddadu”. At bìnchidu in àteros prèmios medas de literadura chi a bellu a bellu sunt nàschidos in Sardigna. In su 1981 (sa de XXV editziones) lu cramat Tonino Ledda, giai malàidu, a li dare una manu de agiudu comente visu-segretàriu. Dae su de XXVII divenit segretàriu e sighit sa faina de su Prèmiu finas a dies de oe. Dae cando at atzetadu s’impignu de segretàriu de s' Otieri, no at prus leadu parte a prèmios isulanos comente cuncurrente.



In una lìtera imbiada a poetas e amantiosos de sa limba pro los cumbidare a una manifestatzione, sa segreteria de su Prèmiu at chertu sutalineare de èssere de acordu cun sas finalidades de sa Limba sarda comuna. Comente mai custu sèberu?

Su sèberu l’at fatu sa Limba sarda comuna matessi, e est unu sèberu polìticu. Sa Sardigna, gasi, at fatu unu passu de importu pro su reconnoschimentu de sa positzione sua in Europa, comente natzione de minorìa. Deo naro chi sa Limba sarda comuna, si no àteru, est resessida a pònnere de acordu bona parte de sos chi cherent chi su sardu non mòrgiat. Forsis no at a èssere su mègius sèberu chi s’esseret pòdidu fàghere. 



Ma est semper mègius de su nudda, e a cosas meda - cherende - si bi podet torrare a mente frita. Sos arresonos subra sa limba sarda, a primu de oe, sunt andados a dae in antis annos e annos sena mai nde bogare atzola, e amus pèrdidu tempus meda. Est istadu unu dannu mannu, a tretu chi boes medas che sunt foras de su bachile. 



Tzertu, ognunu (finas deo) aiat chertu chi sa limba de referèntzia esseret istada sa chi si faeddat in logu suo. Ma non nos ismentighemus chi a bortas su limbàgiu mudat fintzas in rodones diversos de sa matessi bidda, e unu sèberu fiat netzessàriu a lu fàghere. E non chèrgio ismentigare chi a custu sèberu b’ant traballadu concas nòdidas e canas de sa sabidoria sarda.



Ite podet fàghere su prèmiu lìterariu sardu prus importante e campaditu pro s'istandardizatzione de su sardu?

Comente segretàriu organizadore e responsàbile de su Prèmiu Otieri de Literadura Sarda, chi in su 2006 at lòmpidu chimbanta annos de atividade, depo nàrrere duas cosas: semus istados de sos primos a dare amparu a custa detzisione. 



E creimus finas chi s’impignu postu in mesu sèculu a regollire sos traballos de poetas e iscritores de Sardigna in limba sarda apant dadu un’agiudu mannu pro bìnchere s’iscommissa. Si sos autores ant mantesu un’istandard artu de leterariedade, chi est una base manna pro arribbare sa limba a unu cras benidore, lu depimus a s’Otieri e a sos prèmios literàrios chi l’ant postu fatu.



In sos adòbios de polìtica linguìstica, dae pagu in su de Làconi, fiant ausentes sos poetas. Sende chi issos sunt operadore linguìsticos etotu, a parre tuo, pro ite custa ausèntzia?

Poetas medas non sunt intrados in s’àidu de su chi est su ruolu de una limba sarda comuna. Calicunu pensat chi bi siat s’òbligu e non sa facultade de iscrìere in cussa manera. Medas de sos arresonos chi si sunt intesos, fatos finas dae gente famada, ant fraigadu muros artos de discunfiàntzia. Bi cheret tempus pro chi s’idea bèngiat pesada dae totu, ma creo chi non b’apat una cresura cantu s’òmine de caddu, est a nàrrere chi non b'at ostàculos gasi mannos chi sos poetas non potzant brincare.



Su poeta contivìgiat una “limba sua”, de acordu, e non cheret e non podet iscrìere ogru si su versu, sa rima, su sonu cherent a impitare oju. Ma istracu e no istraccu, curtza e non curza, andant e non andana, apo e non happo, cuadru e non quadru, a si podet?

S'Otieri, e sos òmines chi l’ant fatu mannu, custa cosa l’aiant cumpresa in antis de sos annos ’70. Paritzas propostas pro un’ortografia cantu prus comuna sunt istadas publicadas dae tando e las amus torradas a ammentare finas in sos annos colados. E ant agiudadu meda, ca in antis fiat finas peus: gente de sa matessi bidda, sas matessi paràulas las iscriiat in manera diferente! Si no àteru, sas propostas de sos linguistas de s'Otieri ant cumbintu sos autores prus atentos a un’impignu pro lassare a un’ala s’idea de iscrìere sas paràulas comente las pronùntziant in ogni trighìngiu. 



Unu contu est comente s’iscriet in sardu, un’àteru est comente si narat. Diat èssere comente chi inglesos e frantzesos lassent a banda sa grammàtica e iscriant comente pronùntziant. Non bi diat cumprèndere nudda nemos. Mancu issos matessi. E si sos autores de ogni ala de Sardigna ant imparadu a si connòschere e a s’istimare pari·pari est finas ca s’initziativa de s’Otieri, de chèrrere un’ortografia cantu prus possìbile unificada, at fatu lòmpere frùtoras saboridas.



Sa fortza de sa LSC est a piscare dae sas variedades totu su repertòriu lessicale e a lu normalizare. Ais a conca de fàghere glossàrios o traballos de custa creze chi potzant agiudare sa LSC?

Cosa de sedatzare su Prèmiu nostru nd’at pro sos caddos. E ateretantu nd’ant sos àteros prèmios. Su progetu nostru est dae meda chi cheret pònnere manu a sedatzare totu su chi est recuidu dae ogni parte e logu de Sardigna, ca luego su cuncursu otieresu est istadu abertu a totu sos limbàgios de sa Terra nostra. 



Sas cosas, però, non bastat de las pensare pro resessire a lis pònnere ancas e a las fàghere a cùrrere a s’andanta chi diant dèpere àere. E a bortas s’agatant finas agiudos pro… remare a s’imbesse. Paritzas cosas chi sunt sutzessas nos sunt batende isperas noales, de lòmpere a sos congruos de ideas chi amus semper postu a corpu in antis. E custa at a sighire a b’istare.



Bos est mai bènnidu a conca de fàghere una sutasetzione a versu lìberu, bidu chi in cue non b'est sa trobea de sa rima, pro poesias iscritas in Limba sarda comuna?

Su Prèmiu nostru at abertu a s’idea chi chie cheriat, podiat impreare pro isperimentu s'istandard pro cuncùrrere a s’Otieri. Calicunu iscriiat a beru, ma no impreende sa grafia istandardizada. Antis, at iscritu in su sardu de domo sua, pro nde faeddare male. Tando l'amus bogada de cabu. Ma non est naradu chi non bi torremus a proare cun sa Limba sarda comuna, finas si forsis su de fàghere una setzione a banda, pro como, diat pàrrere pagu de salia.



Comente si podet isboligare su nodu de unu istandard linguìsticu a bisu de su segretàriu de su Prèmiu prus nòdidu de Sardigna?

In Sardigna naramus: “Passèntzia… e culu firmu!”. Bi cheret tempus, ma tocat de nche fàghere isvanessire cuddas chi sunt sas nèulas e sas nues chi, finas pro pònnere… su pane de sa figu morisca in s’iscala, gente meda at postu in mesu bia a custa criadura e non diat chèrrere chi crescat e chi si fatzat manna, nen mama. Nois, e sa gente chi in su Prèmiu de Otieri contat e lu faghet contare in su cunsideru de sos amigos poetas, ogni borta chi b’at un’adòbiu ue s’arresonat de polìtica linguistica, giughimus custa pelea. Prima si resessit a torrare sos arresonos a unu caminu de seriedade e de cunsideru, e prima si podet arribare a unu cùcuru de montiju prus artu chi nos fatzat isperiare in campuras prus abertas.



Podet tando, su Prèmiu, imbiare unu messàgiu pro chi si sèberet una berrita linguìstica chi nos rapresentet in Europa e in su mundu, sena segare norantanoe concas e sena nche fuliare sas àteras norantanoe berritas?

Mi paret chi in su chi mi ses pregontende bi siat totu su chi t’apo respostu a sas ateras pregontas. E est su chi amus semper fatu, dae prus de chimbanta annos e chi, si Deus cheret, amus a fàghere semper. Totu custas diferèntzias chi connoschimus dae “Cabu de susu” finas a “Cabu de suta” sunt una richesa manna. E in custas diferèntzias est fàtzile a b'agatare mai cantos cabos e tramas de su matessi ordidu. Deo naro chi medas de sas paràulas, finas a unu sèculu a como, bi fiant in totu sos limbàgios de ogni cussòrgia de Sardigna. No est naradu chi non bi torrent a intrare. Si tratat de bona voluntade. Cudda, pro nàrrere, chi bi sunt ponende sos prèmios literàrios in limba sarda e sos poetas e iscritores chi bi creent.


Intervista a incuru de Cristiano Becciu