SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: Pepe Coròngiu       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

03/10/2007 
Didàtica e informatzione: annu zero

Una nova chi est girende meda in custas dies nos dat s'idea de comente in su chi pertocat sa didàtica e s'informatzione pro sa limba semus a s'annu zero. Televisiones, giornales e giassos internet regionales e italianos ant fatu ischire chi un'iscola de Casteddu su sardu est divenida matèria de istùdiu obligatòria (?!). 

Leghende bene sos atos, sos chi sighint dae meda custos problemas, ant cumpresu deretu chi est prus fumu chi non fogu e chi suta sa pàgia su trigu est belle pagu. Di fatis s'organismu chi podet detzìdere no est mancu mentovadu e in prus non paret chi s'obligadoriedade de un'insegnamentu la potzat apostivigare s'iscola sìngula. 

Galu de prus ispantat chi, in un tzìrculu iscolàsticu de iscolas maternas e elementares de Casteddu, si potzat faeddare de insegnamentu de sa "faeddada locale" chi diat èssere su casteddaju (o s'idea chi nde podet tènnere calicunu).

Pro una bia nessi l'at narada giusta a La Nuova de Tàtari s'antropòlogu Giulio Angioni chi at afirmadu chi est de acordu, ma sena esagerare. <Proite - at naradu Angioni - no est sa cosa de se matessi chi contat, ma comente si faghet>. 

S'istudiosu e iscritore de Guasila tenet resone, proite sunt deghe annos chi si sunt faghende proas isperimentales de imparu in sas iscolas, ma non si nde bidet una bona. Sisse, b'at professores e mastros sìngulos ("magistros" diat nàrrere Cristiano Becciu) chi faghent bene, ma in generale s'improvisatzione est soberana. Sos mègius sunt Riccardo Solinas, Vanna Ledda, Alberto Frau, Franca Marcialis e àteros chi ant cumpresu issos etotu su lìmite de su traballu issoro e chi como a dae in antis diat tocare de traballare cun prus mètodu. 

Ma sa limba sarda, comente s'ischit, est una campura aberta in ue chie si siat podet intrare e bènnere mere. Non si cherent règulas, gerarchias, guvernu. Ognunu si imbentat e s'istandardizat sa limba sua, su curriculum e sa carriera.

Verìficas, comente in una limba normale, nudda. S'importante est no a traballare totus in pare pro una limba de identidade de su pòpulu sardu, ma a incungiare ognunu sa tanchita sua in ue coltivare, abbare e mandigare (o bèndere) sa frutora. Arguai a tastare su pessighe de su bighinu!

Non faeddemus posca de sos istrumentos didàticos. B'at pagu e nudda. E su chi connoschimus est de calidade lègia. Finas sos istrumentos multimediales, sos editores balenteddos chi tenimus, los faghent galu cun sos personàgios bestidos in costùmene antigu. Comente chi sos pipios de oe potzant agatare in custu unu sentidu de ammiru. Ma no est mègius a dopiare sos cartones animados o sos videogiogos modernos de sos àteros? 

Forsis semus in minoria, ma lu depimus nàrrere. Est galu malu a intrare in conca a gente meda ca si non si format unu modellu linguìsticu unitàriu de su sardu no at a èssere mai pòssibile a fàghere cosas sèrias in iscola. E nemancu a cunfrontare cun su dialetu locale (in ue si faeddat e in Casteddu non resurtat chi lu faeddent, l'at naradu a sa Nuova finas Giorgio Todde). E nemancu formare insegnantes chi finas a como sunt resurtados improvisados, autodidatas e finas ignorantes (de sardu). 

Proite si est pretzisu, e finas bellu e profetosu, istudiare una variedade locale faeddada, custu non diat serbire a nudda si mancat s'istùdiu parallelu de su modellu linguìsticu de sa limba ufitziale iscrita. Est de badas a lu nàrrere, gasi si faghet dannu e non si essit dae su provintzialismu e dae su folclore chi finas a como at sinnadu sas initziativas iscolàsticas e editoriales. 

Ma finas sos amigos in custu no atinant, chissai proite ant seberadu de abarrare pipios e non ismanniare comente una limba minoritària europea de a veras. Si preferit intames de sighire in custa visione "tribale", "munitzipalista" e "dialetològica" chi agradat meda finas a sos contras a sa limba. E custu los diat dèpere nessi pònnere in sùddidu. Ma est prus fàtzile a fàghere gosi chi ,in tames, a si pònnere in discussione, 

E est "grottesco" - si diat nàrrere in italianu - bìdere babbos e mammas chi non sunt resessidos a imparare su sardu issoro a sos fìgios, protestare contras a sos chi faeddant in domo su dialetu issoro, ma diat chèrrere pro sa piseddina s'istùdiu de una "limba", non de unu sìngulu dialetu istandardizadu (male!) dae su poetastru-espertu de sa bidda (chi mancari insegnat su ballu sardu e sa fatura de sa pardula puru...).

E non creo chi mancu sa solutzione siat a nde istandardizare duas, o tres o bator de limbas sardas ca a partzire pro bèndere de prus est fàtzile pro sos editores, ma posca, a s'incùngia, non si resessit prus a unire s'orizonte de una limba comuna. 

In su mentres però, chie podet e cheret, si faghet recramu in giornales e tv istrumentalizende sa limba sarda. Agimai sunt semper cussos chi traballant pagu e nudda e ant ideas cuvusionadas. Bos ammentades su casu de s'italianu limba ufitziale chi depiat burrare sa 482? E su ricursu de cussu tedescu bogadu dae sos cuncursos de sa Regione pro curpa de su sardu chi depiat a sa sola blocare su bilinguismu? Ite fine at fatu? 

Fumu? Pàgia? Misinformatzione? 

Unu giornale sardu in custas dies at imbentadu sa faula de unu pensionadu chi at furadu, pro fàmene, unu pacu de pasta. Àteros giornalistas sardos ant imbentadu intervistas a custu sèneghe famidu. Totu su giornalismu sardu nd'est essidu male: s'est cumpresu chi produit muntones e muntones de fàulas in paperi.

Nois chi sighimus sas chistiones de sa limba sarda l'ischimus cantu dannu faghent sos mèdios. L'ischit finas Gianfranco Pintore chi at propostu de los boicotare. 

Ma galu non si cumprendet si est prus dannàrgiu su mudìmene de argunos o su burdellu de àteros subra cosas de pagu capia. 




















  




 

 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2006,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"