|
Diretore: Micheli Ladu - Editore: Sòtziu
Limba Sarda
|
CHISTIONES
|
09/12/2008
Sas chentu iscobertas de Zedda
[de Zuannefrantziscu Pintore] |
Bos cussìgio a bois chi istimades sa Limba sarda comuna, s’artìculu
essidu a campu oe in s’Unione sarda e iscritu dae Paolo Zedda, poeta
e mastru de entomusicologia, intzertade in uve? In s’Universidade de
Casteddu? Bravos. In cudda universidade chi, aende fatu pro sa limba
sarda su chi Marianu IV at fatu pro sa Natzione sarda, est a gradu
de iscùdere a libru a chie, che a bois, est a puntu de nche
ispèrdere su sardu.
Su pessamentu de Zedda est totu in su tìtulu, chi cheret lèghidu e
meledadu comente si faghet cun sos atos chi in sa bida de s’umanidade
ponent làcanas intre s’iscuru e sa lughe: “La cattiva riuscita
dell’esperimento regionale rischia di travolgere il nostro idioma /
Limba sarda comuna, le ragioni di un fallimento / Una fusione a
freddo di logudorese e campidanese senza radici e senza possibilità
di svilupparsi”.
Pro nàrrere su beru, s’artìculu de Zedda est prus pagu atrividu, ma
a su titolista tocat de lu perdonare: si unu tìtulu no est dramàticu,
e chie si lu leghet un’artìculu? M’amento tìtulos gasi cuncordados:
“Scontro micidiale. Per fortuna nessun ferito” o finas: “Blitz de
carabinieri durato sei giorni” o oe in s’àteru giornale sardu oe: “È
allarme violenza in Barbagia” numenande fatos capitados in Lodè e
Uniai (Baronia) e Orgòsolo (Parte de Nùgoro).
Zedda nos contat unu bellu contu, pesande timorias chi su giornale
bortat in sentèntzias de morte. Pro sa Lsc, craru. In su contu suo,
Zedda narat cosas novas chi mai, marranu, ais intesu totu custos
annos, pagu abistos comente seis: “La lingua ha un gran numero di
varianti locali, ma la scrittura si è incanalata in due forme
principali: il campidanese e il logudorese”. E galu: “Compaiono
quasi contemporaneamente: il primo documento in sardo è del 1089 (La
Carta Calaritana) in campidanese, il secondo è del 1113 (donazione
di San Nicola di Trullas) in logudorese”.
Craru, sos autores de sa Carta Calaritana ant iscritu “calaritana”,
ma pessaiant a “campidanesa”. Si sunt petzi isballiados iscrivende.
Su carculadore eletrònicu chi teniant pro iscrìvere sa Carta, teniat
unu curretore ortogràficu amaniadu dae sos de sa Lsc, malinnos:
comente unu iscriviat “campidanesa”, comente fiat giustu, su
corretore bi lu bortaiat in “calaritana”. Faghende duos crìmenes
totu paris: ant tzensuradu sos autores e, galu pejus, ant tropedidu
un’iscoberta linguìstica manna, in su 1089 sos autores aiant
imbentadu nove sèculos in antis su chi Wagner at a cumprèndere petzi
a sos tempos suos: chi sa Sardigna est partzida in Campidanesu e in
Logudoresu.
Su pròpiu est capitadu in Santu Nicola de Trullas: su donativu fiat,
su beru, “donazione logurosese” e est petzi su corretore ortogràficu
amaniadu dae sos Bolognesi, Corraine, Coròngiu de sos tempos e dae
sa rèpula issoro, chi l’at bortadu in “Donazione di San Nicola di
Trullas”. De àteru est nòdidu: si a unu de su cabu de giosso, in su
1089, li dimandaias in ite limba chistionaiat, ti torraiat una
imposta ebia: “In campidanesu” e petzi a sas ogradas chi li
ghetaiant sos de sa Lsc si emendaiant: “In calaritanu”. E su matessi,
mancu a nde numenare, capitaiat in su cabu de susu.
Ma in s’artìculu de Zedda b’at àteras novidades de bundu, mai
intesas in custa gherra chi ais iscadenadu contra a sa limba sarda:
“Alcuni termini sono vere e proprie invenzioni linguistiche. Migia
(migliaia), ad esempio, vocabolo coniato come mediazione tra milla e
midza, è una forma inesistente. Nessun sardo, in nessun tempo, lo ha
mai detto”. Beru est chi in Olìana, sos olianesos narant “migia”,
ma, pro cumintzare, sos olianesos non sunt sardos, e in prus finas
Einstein a bias faghiat carchi isballiu e nemos pessat de nche
imbolare sa teoria de sa relatividade pro custu.
O de gosi o de gasi, bois de sa Lsc, in fines l’ais agatadu a chie
at a cantare su requiem pro cudda “astrazione linguistica creata a
tavolino” (milla una cosa nova iscoberta pro sa prima bia dae Zedda)
chi bos diat servire a interrare sa limba sarda. Bos deghiat pròpiu
unu che a Paolo Zedda, poeta improvvisatore, docente di
Etnomusicologia presso l'Università di Cagliari. Iscontzade su giogu,
ca tantu bos at iscarotados.
|
|
|