SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerčntzia de Diariulimba
Su Sňtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sňtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lětera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: -       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

09/07/2008 
Pro ite non so logudoresu
[de Cristiano Becciu]

Non faghet a nŕrrere chi so logudoresu. A nudda. Ca non potzo!

  1. Non so logudoresu ca su sambenadu meu, gasi comente totus lu pronůntziant sonat comente un’agetivu meridionale, chi in sa leada mia si narat “betzu”, s’italianu “vecchio”. Cun sos amigos chi si narant Murgia, Vargiu, Sotgiu tenimus sa matessi bona sorte: sambenados iscritos de una manera, istandardizados e ufitzializados dae s’anŕgrafe, ma cun pronůntzia locale chi abarrat sena tocada: “Mulza”, “’Alzu”, “Sozu”. S’assessora nostra etotu, a dae chi est intervčnnida in Lŕconi at naradu chi in bidda sua li naraiant Monzu, finas si in s’iscritura abarraiat Mongiu. Custa metodologia, de iscrěere in una manera e de pronuntziare cunforma a su connotu, la semus impreende dae cando b’est s’anŕgrafe. Come chi serbit a nos aunire comente sardos, no! Ognunu a sa moda sua, una babele grafica chi at fatu prus dannu chi non profetu.

 

  1. Non so logudoresu ca “logudoresu” est un’agetivu chi nos ant atacadu sena lu chčrrere. A parre meu non partit dae sa gente. Proade a preguntare a unu paesanu meu, otieresu, inue istet. Bi giogo s’iscommissa chi at a respňndere “in Otieri”. E si sighides cun sas preguntas,  at a nŕrrere “in prověntzia de Tŕtari”, posca “in Sardigna”. Nche brincat sa definitzione de “Logudoro” ca, bene cun bene semus in su Monte Acutu, gasi comente aiant batijadu sa comunidade montana. Babbu e mamma, a dae chi leaiant arresonu, mai los apo intesos faeddare de “logudoresu”. Si lis abbisongiaiat de faeddare in limba cun italňfonos, a manera prus ladina, naraiant “mi nch’est essidu in sardu”, mai “in logudoresu”. Si perdiant sa diplomatzia retňrica, pro non imboligare parŕulas, naraiant de ŕere faeddadu “a sa sarda”, mai “ a sa logudoresa”. Como totus s’ant bestidu s’uniforme cun s’iscrita “logudoresu”, mescamente sos chi no ant mai contivigiadu su sardu. Sos chi no ant mai iscritu una riga de sardu, e si l’ant fatu, sas parŕulas non torraiant mai una pretzisa a s’ŕtera, in su matessi testu. Sos chi ant pesadu sos fěgios in italianu. Nos cherent insingiare totu. Si si fiat agatada donna manna mia, a sa sarda, dereta bi lis aiat abboghinadu: “non mandigades e non lassades mancu mandigare!”

 

  1. ca si sa LSC, gasi comente paritzos la cramant, in blog, forum e chat est logudoresa, balla, tando su limbŕgiu chi deo faeddo currispondet belle pagu a s’istandard iscritu regionale. E non lu naro brullende. Est simple·simple a lu cumprčndere. M’apo leadu sas normas de sa Regione e lčghidu 46 parŕulas chi cuntenent su resurtu de 46 nessos cunsonŕnticos latinos. S’ischit chi s’ossadura de su lčssicu sardu, pro su prus, est su latinu, no? Tando apo abertu unu documentu word, insertadu una tabella a tres colunnas. In sa prima apo postu una cale si siat variedade meridionale, iscriende gasi comente diant iscrěere cuddas parŕulas; in sa segunda culunna sa variedade mia de Otieri, chi l’apo numenada “setentrionale, dende atentzione a nche torrare in su fňlliu, a su chi apo pňdidu, sa pronůntzia . In sa de tres sas parŕulas normalizadas cunforma a s’istandard iscritu LSC.

 

Acň sa tabella

 

Variedade meridionale

variedade setentrionale

Norma iscrita LSC

bňi

boe

boe

celu

chelu

chelu

dňmu

domo

domo

funi

fune

fune

gatu

batu

gatu

frňri

fiore

frore

pani

pane

pane

tempus

tempus

tempus

logu

logu

logu

saba

saba

saba

axedu

aghedu

aghedu

dču

deo/eo

deo

nui

nue

nue

nii

nie

nie

arramu

ramu

ramu

sňli

sole

sole

manu

manu

manu

fusu

fusu

fusu

crai

giae

crae

ogu

oju

ogru

sogru

sogru

sogru

sedatzu

sedatu

sedatzu

ŕcua

abba

abba

prenu

pienu

prenu

coloru

colora

colovra

scola

iscola

iscola

spiga

ipiga

ispiga

arbada/orbada

avada

arbada

farci

falche

farche

pčddi

pedde

pedde

ŕliga

alga

arga

largu

lalgu

largu

curpa

cupa

curpa

artu

altu

artu

perda

pedra

pedra

prŕngiri

piŕnghere

prŕnghere

unga

ůngia

ungra

lěngua

limba

limba

gennŕrgiu

gennalzu

ghennŕrgiu

maju

maju

maju

arrůbiu

ruju

ruju

ňi

oe

oe

fillu

fizu

fěgiu

běngia

binza

běngia

croxolu

colzolu

corgiolu

petza

peta

petza

 

Posca mi so ispassiadu (in bidda narant “divertidu”, ma m’aggradat de prus custa forma meridionale, a sa cale apo annantu una i- pro rčgula. E chi non bčngiat unu campidanesu a mi nŕrrere chi no at cumpresu su verbu!) e apo postu a banda totu sas parŕulas chi in sa variedade mia s’iscrient che pare a sa norma. 24  subra  46. Semus faeddende de su 52 pro chentu ebbia.

 

variedade setentrionale

Norma iscrita LSC

boe

boe

chelu

chelu

domo

domo

fune

fune

pane

pane

tempus

tempus

logu

logu

saba

saba

aghedu

aghedu

nue

nue

nie

nie

ramu

ramu

sole

sole

manu

manu

fusu

fusu

sogru

sogru

abba

abba

iscola

iscola

pedde

pedde

pedra

pedra

limba

limba

maju

maju

ruju

ruju

oe

oe

.

Leende cuddas meridionales chi currispondent in totu a sa norma. In teoria sunt 16 de 52. Su 34 pro chentu.

Variedade meridionale

Norma iscrita LSC

gatu

gatu

tempus

tempus

logu

logu

saba

saba

manu

manu

fusu

fusu

sogru

sogru

sedatzu

sedatzu

prenu

prenu

arbada/orbada

arbada

largu

largu

curpa

curpa

artu

artu

maju

maju

běngia

běngia

petza

petza

 

Ma si bi ponimus finas custas 7 chi mudant feti pro sas vocales finales, tando nche lompimus a 23 subra 46. Su 50 %. Custas sete parŕulas, iscritas comente cherent sa norma, las diant pňdere atzetare sena problemas ca agiudant sos chi no ischint pronuntziare a sa meridionale. Difatis, bidende una -e o una -o finales, tando sa vocale de sa sěllaba anteposta est pronuntziada aberta (Bolognesi bos lu diat acrarire mčgius):

 

Variedade meridionale

Norma iscrita LSC

bňi

boe

dňmu

domo

frňri

frore

dču

deo

sňli

sole

pčddi

pedde

ňi

oe

 

 

A nde balet sa pena a istare semper a murrůngiu, gherrende, brighende, partzende sardos? Pro unu 18% in mancu, chi si cherimus nche falat a su 2%!

Cale si siat norma iscrita, cale si siat istandard no at sa punna de acuntentare a totus. Antis, deper pro fortza discuntentare unu pagu a totus! E mi paret chi lu fatzat, no? Est ora de nche l’acabbare cun custas partziduras sena contu. Comporade·bos ulleras/ispijitos noos, pro compudare sa limba. Torrade·bos a istudiare sa teoria “degli insiemi”. Leade esempru dae sos colores: non bi nd’at unu muntone, sunt tres ebbia de fundamentu cun s’annanta de ŕteros duos,  ammesturende·si, essint a campu totu sos ŕteros. E s’asulu at sa matessi dignidade de su colore de arŕngiu: ambos duos sunt colores. Ponide mente a Bolognesi, a dae chi faeddat de continuum, non de partzidura, non de segmentos, ma de continuum, una de sas prus bellas definitziones aplicadas a su sardu.

E non chčrgio a nŕrrere chi deo so logudoresu e faeddo in logudoresu. So sardu e faeddo in sardu.

 

 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2008,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"