Respeto meda a sa prof.ssa Lavinio, ma non so de acòrdiu cun issa, e creo chi s'ispìritu democràticu cunsistat in s'espressione lìbera de is divergèntzias. 

Chèrgio iscriere custa noda in custa gasi vituperada LSC, chi a mie no mi paret meda artifitziale, at a èssere ca l'assimìgio meda a s'aritzesu de iaia mia. 

De ogni manera, mi paret chi Leopardi in su Zibaldone aiat iscritu chi ogni limba est artifitziale, e no mi paret chi in s'iscèntzia chi l'at sighidu bi siant istados motivos meda chi mi cumbincant a cambiare de idea. 

E a mie sas cosas burdas mi praghent meda, mentres sàs puras mi ponint tristura. 

Meighina e Archeologia 

Duas cosas chèrgio nàrrere chi in capas podint agiudare a rexonare mègius. Cristina Lavinio narat ca 

"... Chissai poita po arrexonai beni de mexina o de archeologia si depit essi studiaus in cuddas materias, invecias po nai cumenti si depit fai cun is linguas sa cosa (su studiu de sa linguistica) non parit necessaria e totus si pensant autorizzaus a nai calisisiat cosa ddi benit a conca." 

Custu presuponet su fatu chi sos istudiados sunt sos universitàrios ebia, ma mascamente chi su corpus o puru is ruinas (opuru sa limba) siant istadas cumpletamente trasfertas in sos fògios de sos istudiosos e bivant incue ebia. Custu est unu presupostu isballiadu, proite ca sos corpos (ei sas ruinas, ei sas limbas) già sunt istados trasfertos in sos fògios, in sos libros, e sumarizados in rapresentatziones istudiadas, e però abarrant in sa vida etotu, e in cue càmbiant, o puru amustrant cumportamentos noos, in contratendèntzia cun sù chi istudiados medas importantes aiant iscritu de issas. Pro nde leare un'esèmpru a casu, una limba museificada e casi morta, codificada dae sos linguistas de une tzertu logu in ognunu de is aspetos suos, iscrita comente chi esseret unu sonu de fera in sos papiros issoro, denigrada che in s'artìculu classista de sa Pitzorno in La Nuova reghente, si nde torret a pesare e cumentzet finas a s'istandardizare e a tzirculare in foras de sas tecas inue fit istada apitzigada dae sos linguistas. 

Ma no est Frankenstein: bortas medas, sòs chi rapresentant sos corpos, sas ruinas ei sas limbas (e chi no sunt prus de acòrdiu cun sas rapresentatziones istudiadas) no sunt sos acadèmicos, ma sòs chi mancari in fora de s'acadèmia ant istudiadu su problema, e no narant tontesas ebbia, ma mancari cosas ùtiles pro sos acadèmicos etotu, e medas bortas ant influentzadu meda su progressu de s'iscèntzia. In inglesu, si tzèrriant lay experts, sù chi cheret narrer "istudiados legos (laici)". 

In sa Meighina, s'importàntzia de sos lay experts est istada istudiada dae Steven Epstein (de medas àteros puru), diretore de su Partimentu Iscèntzia, Tecnologia e Sotziedade de s'Universidade de sa Califòrnia in San Diego. In su clàssicu libru suo Impure Science, Aids, Activism, and the Politics of Knowledge, University of California Press, Berkeley 1996, Epstein amustrat su ruolu de sos lay expert influentzende sos tempos e sas prioridades de sa chirca a pitzu de s'AIDS in sos annos '80-'90. In unu imburdimentu generale de ruolos e in unu iscàmbiu profetosu de connoschimentos, ativistas medas de sa gherra contra de s'Aids nde sunt bessidos dotores, e medas dotores, biòlogos, istatìsticos e epidemiòlogos si nde sunt furriados a ativistas. 
In s'Archeologia, podiat fàghere bene meda s'esèmpru cuntràriu de sa cua de sa tzivilidade nuràghica dae banda s'istoriografia ofitziale, su fatu ca 7000 nuraghes e tantis àteros putos sagrados, tumbas de gigantes ec. non resessint pròpiu a si trasfèrrere in sos fògios de sos istudiados, mancari s'imponèntzia issoro. Esistint in su terrinu, ma non in sas cronologias istòricas de cale si siat libru italianu e mundiale (cosa chi pròvocat s'ispantu de medas bisidadores de sa Sardigna, ke sa collega mia Leigh Star, fintzas a ocannu passadu Presidenta de su Sòtziu mundiale de Istùdios sotziales a pitu de s'Iscèntzia e de sa Tecnologia, in italianu in pari a Geof Bowker indun'interbista,  pàgina 2). 

Ma non lu chèrgio fàghere, e bos chèrgio contare un'àteru contu, chi pigo de unu giornale chi mi praghet meda meda e, sende chi so in América, mi lìgio totus sas chidas, "The New Yorker". In su nùmuru de su 14 de abrile de ocannu, Jane Kramer contat un'istòria bella meda chi si tzèrriat "The Petition. Israel, Palestine, and a Tenure Battle". S'istòria contat de un'americana de orìgine palestinesa chi at iscritu unu libru a pitzu de comente a pustis de sa nàschida de s'Istadu de Israele s'archeologia nd'est torrada unu trastu pro su fràigu de s'identidade natzionale de sa Palestina che "Terra de Israele" ebia, cuende totus sos àteros perìodos e, mascamente, sa presèntzia àraba longa meda. Duncas, s'istudiosa pùblicat e totus sos "espertos" la promovent, ma una Petitzione online, la cuntestat e si ponit de travessu proite ca issa no otèngiat sa cadrea, "tenure" narant innoghe, in sa Columbia University de New York. E, finas a como, bi sunt resessidos. Duncas, in s’archeologia puru sos espertos legos b’intrant, e contant, e cun issos tocat a batallare. 

Ma gosi est istadu semper, comente amustrat s’istòria de s’iscèntzia, contras a un’epistemologia apologètica difùndida meda in Itàlia e in Sardigna ancora de prus. 

Diàlogu, seta e acadèmia cungiada 

Tando, un'istòria allirga, de diàlogu, collaboratzione, e isboddicu de sa chirca cun sa partitzipatzione de espertos titulados e de espertos legos. E un'àtera, trista, de casi-tzensura, inue sos espertos legos batallant contra de sos espertos titulados, casi binchende in logu issoro. 
Custu pro nàrrere duas cosas. Sa prima, est ca in su mundu de oe, sos tzitadinos sunt de prus in prus arredutosos a lassare s'iscèntzia a is iscentziados, sa meighina a sos mèigos, s'archeologia a sos archeòlogos, e sa limba a sos linguistas. Custu est ligadu a su protzessu de democratizatzione e a s'acabu de sa deferèntzia tzurpa a cale si siat autoridade. Sos espertos sunt tzerriados a cuntierrare argumentos e no a mustrare su tìtulu. In sas sotziedades prus democràticas e abertas, sos iscentziados ant bistu in custa abertura noa una grandu oportunidade, pro mèdiu de su diàlogu, de alladiare su campus de s'iscèntzia e de su dibàtitu a pitu de sos temas iscentìficos a grandu categorias de pessones. Custu cheret nàrrere, oviamente, ca sos acadèmicos nde sunt calados de sas cadreas e si sunt postos a cuntierrare a pitzu de sos argumentos, cun custos fellows (cumpàngios) noos. Custu protzessu est istadu crutziale mascamente in s'informàtica, e la caraterizat oe etotu, comente amustrat unu libru superbu de Fred Turner (From Counterculture to Cyberculture, The University of Chicago Press, 2006). In Itàlia, sa cosa est istada interpretada solu negativamente (comente dogna novatzione) e tzerriada sìndrome Nimby dae sos Solones de tres arriales chi pontìficant mancu ischende pro ite sunt in su mundu in un’imprenta natzionale inùtile. 

Personalmente, deo a custos collegas linguistas sardos no los cumprendo! Ma comente, s'est aberrende unu terrinu mannu meda de interessu e de partitzipatzione cunforma a sù chi azis fatu a solos e chene reconnoschimentu de niuna parte pro annos, e sa reatzione bostra, imbetzes chi si prexare comente macos, est sà de tìmere de pèrdere s'esclusividade? Teniat pròpiu rexone Antoni Gramsci cando, in "Americanismo e fordismo" aiat iscritu ca in América totus cherent fàghere a mannos sos imprendidores, e in Sardigna sos monsignores. Pro sa prebenda. E in custu, depo nàrrere, preferro sos Americanos a sos Sardos mìgias bortas! Sentz'e contare s'ispàssiu, su praghere intelletuale, chi unu si podet pigare a iscriere e casi imbentare una forma espressiva noa. Unu gosu! 
Sa segunda est ca sos espertos legos, issos puru, nde depent essire de s'ativismu puru, e intrare in sas chistiones, comente unos cantos giàe fàghent. S'àndala de sa limba sarda passat non prus pro Pratz'e Crésia, ma pro logos agenos inue s'italianu puru no est connotu meda e sa Sardigna si cunfondit cun àteros logos. No mi paret chi siat, pro issos e issas, prus su momentu de s'identidade, custu fueddu perigulosu, ma de s'amisturu, de su diàlogu a cale si siat costu. In s'amisturu ebia, e in su diàlogu, nde podimus bessire dae custa cuntierra mala ma rica, pro chircare unu benidore amesturadu chi rendat a totus un'isprigru inue si mirare che sardos, che italianos, che europeos, chi bivint in paghe in Sardigna e sentint un'ispìridu comunu, tzivile, de fraternidade/sororidade, inue totus pigant, e totus ponint.