SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: Pepe Coròngiu       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

29/02/2008 
Faeddare in sardu a sos fìgios: lìnias de ghia

B'at una manera de fàghere polìtica linguìstica finas in custos tempos malos pro sas limbas de minoria in Itàlia: sighire a faeddare a sos fìgios in sardu. Mancari chi custu atu simple non siat bastante, ca sa limba cheret àteru de seguru, naramus chi gasi at a abbarrare nessi s'ispera chi calicunu at a sighire sas tratas de sa natzione linguìstica nostra. 

Oe in die in Sardigna, sa chi si narat "trasmissione generatzionale" est finida in logos medas, finas de sa Sardigna interna. Podimus nàrrere, dae osservatziones partziales e personales, chi babbos e mamas sighint a faeddare cun sos fìgios (comente chi su sardu siat una limba normale) petzi in un'àrea geogràfica chi mòet dae sa Baronia, sighit in sa Barbàgia Arta e si incarrerat facas a Goceano e Costera pro si isminudare in sas zonas lacanantes a sa Sardigna tzentrale. 

Su chi abbarrat est difìtzile a lu pintare, nen sa Chirca Sotziolinguìstica regionale at dadu datos cuantitativos a sa sèria. Naramus ca est una situatzione pintulinada a magras, in ue prus si girat e prus s'espertu si nde sapit chi sos sardos sunt abandonende sa limba issoro. In Casteddu e in belle totu sos Campidanos su sardu paret chi est unu còdighe de relatziones confidentziales chi s'intrèverat a sa limba italiana pro deritualizare sa comunicatzione. 


In Logudoro su matessi, mescamente in biddas mannas comente Otieri chi unu tempus fiat sa capitale de sa limba sarda. In sas zonas rùsticas de su Meridione, Ogiàstra, Barbàgia Bassa e Mesania (e finas in sas biddas de sa Barbàgia de Ollolai) paret chi su sardu siat sighende a intrare in crisi. In àteros logos si faeddat petzi pro pertzentuales belle de su 10 o 20 pro chentu de sas famìlias. Lu faeddant prus sos pitzinnos (ca lu imparant in sa carrera) de sas pitzinnas. 


Custu non cheret nàrrere però chi sos sardos non siant in favore de unu recùperu de sa limba issoro. Naramus chi sas respostas a sas pregontas "polìticas" de sa Chirca sotziolinguìstica sunt provas. Petzi chi s'italianizatzione est progressende sena chi sa gente b'atinet ca sa classe intelletuale egèmone refudat un'idea de Sardigna "linguìstica". Isetamus un cunfiàntzia chi sa polìtica intervèngiant a manera forte.


In s'interi, faeddare e pesare sos fìgios in sardu est unu dovere e finas un'òbligu pro chie istimat sa limba. Mescamente pro chie iscriet o traballat cun sa limba. Est finas un'atu simple de coerèntzia. Posca ant a detzìdere issos (sas creaduras) ite nde fàghere de custu regalu chi li faghent sos babbos. 


Dade atentu però chi finas pro dare un'educatzione bilingue a sos fìgios tocat de sighire règulas fissas chi sos istùdios europeos (mai italianos) ant postu bene in craru. 

E unas cantas sunt:

- (One language, one person) - In casu de educatzione bilingue ogni babbu o mama depet faeddare una limba diferente sena mai cambiare o amesturare. Pro nàrrere: si sa mama faeddat s'italianu su babbu depet faeddare petzi in sardu. Custu ùrtimu non depet mai cambiare limba o nàrrere paràulas in italianu. Ca gasi su pipiu leat s'avesu ca sos còdighes linguìsticos sunt duos e non los cunfundet. Si imbetzes, comente faghent medas, si faeddat mescamente in italianu e in sardu petzi carchi borta, su pipiu no l'at a imparare mai a manera ativa. 


- Su sardu andat faeddadu cun su pipiu a manera coerente in ogni situatzione e in ogni cuntestu, finas cando b'at gente chi non cumprendet. Ca si, pro cuntestu isfavorèvole, su babbu, o sa mama, faeddant totu in d'una in italianu, su pipiu cumprendet ca si podet semplificare sa bida faeddende in una limba ebbia e su progetu podet fallire. In prus, si su babbu etotu si contraighet e si nde birgòngiat, sa criadura cumprendet ca su sardu est una limba dèbile e de pagu prestìgiu e non l'impreat.


- Cando su pipiu chircat de non leare in contu su sardu, tocat de sighire a lu faeddare in limba de minoria finas a cando l'atzetat sena timòria e sena si pònnere pessamentu. Est normale chi in custu istadu de italianizatzione, su pipiu si identifichet a primu cun s'italianu ca est sa limba de sa sotzializatzione in sas iscolas. Tocat de lu sighire a faeddare in sardu sena lu fortzare finas a cando at a torrare a su cuile.

- Tocat de si assegurare chi in famìlia (allargada) e in iscola non bi siant resistèntzias o pregiudìtzios contras de s'annestru de su sardu. Si bi sunt tocat de si pònnere pro los burrare ca si nono su pipiu non resesset a cumprèndere su cumportamentu de su babbu e de sa mama. 

- Sos pipios bilingues sunt prus intelligentes de sos àteros. Ma podet capitare chi inghitzent a faeddare cun unu pagu de ritardu in cunforma a sos àteros. Tocat de non si pònnere pessamentu.

- Pro su restu est pretzisu a impreare su sardu comente una limba de comunicatzione "normale", non petzi pro anninnias, paristorias, contos, cantzones o barzelletas. Ca si nono su pipiu, o sa pipia, no imparat a faeddare a manera normale. Forsis imparat a memoria una cantzone, ma nudda de prus.

Pro àteros cussìgios nd'amus a faeddare.

Pro como bos podides lèghere custos giassos. 


http://www.viaggio-in-germania.de/bilinguismo.html

http://quimamme.corriere.it/4-6/articoli/bilingue.shtml








  




 

 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2008,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"