Resposta a Marieddu Sanna. Marie’, unu paragone e gasi cumprendimus. Ponimus chi un’òmine apat una maladia. Cale si siat mèigu chi lu vìsitet s’ispantat: s’òmine est de carena forte, maduru, cun istrutura muscolare desemprada, su coro tzocheddat chi paret unu relògiu, pressione normale. Intelligèntzia e retentiva de primore. Ma si nch’est morende. Sa diàgnosi chi iscriet su mèigu est : “debilesa mortale post faina galu de acumprire”. A cudda carena li bisòngiat de traballare, impitende bratzos e ancas, petorras e tzugru, palas e coddos, manos e pees. Ischit fàghere de totu, antis podet fàghere de totu. Retzeta: “ pònnere in motu cale si siat mermu de su corpus”.
S’òmine l’ischit, ma non nd’at mancu neghe. Pro s’atza e sa fortza de su naturale suo, si ponet a fàghere totu sas fainas cun cuidadu. E, sigomente nd’at bògia, e ca li serbit pro bìvere, andat a palestra. Acò sa trobea! Agatat palestras no ispetzializadas: in calicuna si faghet allenamentu pro sos bratzos ebbia, in àteras pro sas ancas, in unas cantas pro sas petorras. Isse depet pònnere in motu ogni punta de ossu: dae sa conca a sas parmas de sos pees. Si nono, si nche morit.
Gasi est sa limba sarda Marie’: tenet un’istrutura forte, cun sos pìgios fonèticu, lessicale e morfosintàticu bene assentados. Una norma ortogràfica ufitziale, un’impreu giurìdicu amministrativu chi est dende resessida bona. E ite propones tue? La ses bidende intro de domos de gianas e nuraghes, cuada in libros de istòria, impreada pro faeddare de chilibros e sedatzos. Sende chi issa podet faeddare de archeologia, istòria, cultura e cale si siat àtera cosa. Est che a cuddu òmine de su paragone: podet acumprire a cale si siat faina, faeddende de totu. Ma cheret contivigiada in palestras atretzadas, cun espertos de fonètica, geografia linguìstica, didàtica, limbàgios setoriale, grammàtica, ortografia e gasi sighende. E totus, a òbligu, depent èssere sardòfonos.
Ca non mi resurtat chi in sas sovrintendèntzias archeològicas, in sos dipartimentos de istòria, in sos museos e in sas bibliotecas fatzant intrare sos ispetzialistas de limba. E non m’ammento, deo ch’apo fatu su Litzeu clàssicu, de àere istudiadu, in sas oras de limba latina, s’archeologia o s’istòria romana. M’apentaia cun declinatziones e apofonias, cun deponentes e inconcinnitas, cun grafia e pronùntzia. Posca sighiat s’ora de istòria e de literadura espressada in cudda limba. Custu est sa doda prus manna de una limba: podet faeddare de totu, est sena làcanas. Carchi filòsofu naraiat chi su mundu etotu esistit ca lu mentovo, a paràulas. Unu contu est sa lana, unu su linu. Ca pro no istare disganados e sena briu, cumbenit a no èssere “nen lana, nen linu”.
Sa limba etotu mi lu cussìgiat!
Cristiano Becciu
|