SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: -       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

06/08/2008 
Gràtzias Mastra Oppo: sa cherta dat resone a nois
[De Zuanne Frantziscu Pintore]
Mastra Oppo tenet resone critichende a chie si la leat cun sas pessones e non cun sos problemas. E però tenet tortu pessende chi “nois” no nos ispassiamus. Nois chie? Baddu, totu sos chi non sunt “bois”, weberianos o galu a weberare, totu sos chi non sunt “issos”, semper meres de sa sienda culturale siat essende in su guvernu e siat essende in s’opositzione. Deo e unu bellu tantu de “nois” nos ispassiamus e nos la godimus, ca sos ballos in fines sunt sos nostros. Pro nàrrere, deo so cuntentu mannu ca est sa prima bia in sessanta annos de autonomia chi su guvernu sardu, o nessi sa parte chi contat, si ghetat a s’ala de sa limba sarda. E s’ispàssiu est galu prus mannu ca su guvernu no est su chi mi disigiaia e disìgio.



So bastantemente betzu pro mi pòdere bortare in palas. E, in contu de limba, bido su desertu fatu dae sos guvernos sardos cun s’agiudu de sos cussìgios regionales in sessanta annos; guvernos e parlamentos de tzentru, de manca, de dereta, de susu e de giosso. De pustis sa gollida de sas firmas pro sa lege populare in contu de bilinguismu, apo bidu su fughe fughe de sos cussigeris e, in fines, s’aprovu, fatu in un’aula belle bòida, de tres articuleddos de una proposta a su parlamentu italianu de una lege birgungiosa. E in su 1989, s’urtima die de su guvernu Melis, apo bidu unu grustu de titules, botende a sa cua e interrende sa proposta de lege pro sa limba e sa cultura. 



Carchi unu s’amentat carchi atu de sa polìtica sarda de amparu de sa limba, chi non siat su “ricatu” fatu dae Efis Serrenti, assessore sardista de sa cultura, a su guvernu suo: “O aprovamus sa lege de sa limba sarda, o apo a pònnere in crisi sa giunta”? O de gosi o de gasi, in palas b’at unu desertu, finas a su 1997, annu de sa lege 26. Impreada, su prus, pro siendas culturales (a bias bene cuncordadas, ma non semper), dassende in unu cugione sena cunsagradu sa limba sarda.

Ais balladu bois, narende chi “sa limba est un’epifenòmenu de sa cultura”, chi “andat bene a amparare sos limbàgios sardos, ma no a pessare a su bilinguismu”, chi “su bilinguismu est un’àidu abertu a su separatismu”, chi “a pònnere su sardu in iscola non balet, mègius a imparare s’ingresu”, e gasi e gasi. B’ais postu chimbanta annos e prus a partzire sa limba sarda molecolarmente, istudiende cada mònade e punnende a no la pònnere in cuntatu cun sa limba. Sos ballos fiant tando sos bostros e ais balladu. Como chi sos ballos parent sos nostros, amus a ballare nois. Àteru che tristos, incapassos de nos ispassiare. Semus ballende e godinde.



Deo e unu bellu tantu de “nois” no amus a la tzelare mai de torrare gràtzias a sa cherta universitària règhida dae Mastra Oppo pro su chi nos at naradu: sa limba sarda, e paris cun issa su tataresu, su gadduresu, su tabarchinu, s’aligheresu, est biva e, a crebu de agabadores, atitadoras e dischentes interramortos, paret chi non siat a puntu malu. Nois semus cuntentos, ello bois? A nois pro como nos bastat de ischire chi sa maladia de su sardu no est grave; bois narades chi sa cosa cheret istudiada prus a finu, pro tènnere “un quadro generale sullo status attuale dei dialetti sardi e non sardi a cui [far] seguire ricerche sociolinguistiche più mirate, qualitative e non più quantitative, allo scopo di avere informazioni più possibili puntuali per disegnare una politica o una pianificazione linguistica capace, se non di rivitalizzare, almeno di arrestare un declino che sembrava ormai irreversibile”. A su nàrrere de Majakovsky “est a fàghere una reunione pro abolire sas reuniones”.



Sighide a istudiare, a fàghere chertas a finu, est s’arte bostra. E però chircade de cussiderare una cosa: “nois” l’ischimus chi in palas de un’interventu chirùrgicu chi at sarvadu unu cristianu b’at annos de istùdiu, chertas, notes sena dormire, biàgios, ispesas a bias sena torracontu, chimeras e àteru puru. Perunu chirurgu, però, pretendet chi sa gente connoscat sa minutalla de sos istùdios suos. Chi però bi sunt e, pedende, si podent bìdere e lèghere. E si “nois” bos lu pedimus a “bois” de nos mustrare su chi ais iscritu in contu, ponimus, de sotziolinguìstica, a nos lu mustrades? Nos diat serbire a leare unu pessu, oe in die, cando su malàdidu est bivu, non cras chi est mortu.



Ca su problema est pròpiu custu. Sa linguìstica, che a totu sas àteras issèntzias, serbit semper, giai est beru, ma prus serbit pro atuare, mancari provisoriamente e cras acontzare. Si est a isetare a tènnere “un quadro generale sullo status attuale dei dialetti sardi e non sardi a cui [far] seguire ricerche sociolinguistiche più mirate, qualitative e non più quantitative, allo scopo di avere informazioni più possibili puntuali per disegnare una politica o una pianificazione linguistica”, in su mentras su sardu si nch’est mortu. E a pianificare una limba morta serbit a pagu. Sos issentziados ant a sighire a istudiare, custu est beru, ma pro fàghere autopsias non curas de afortiamentu.



Deo no isco si custu guvernu sardu at a tènnere s’isprene pro mantènnere su chi est impromitende in su pranu de tres annos pro sa limba. Semus galu a tesu meda dae s’impinnu chi sa Generalitat cadalana bi ponet in s’amparu e sa valorizatzione de sa limba sua, ma su caminu est su giustu. E tando, si podet finas dare chi un’in cras, a nos ispassiare e a godire pro ca sa limba sarda est forte, siamus “nois”, sos molentes sena curiosidade, e “bois”, sos weberianos prenos de curiosidade.



Zuanne Frantziscu Pintore


 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2008,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"