15/10/2004 Su cunvenniu de sos pėscamos in Casteddu
Sa Cresia s'abberit a sa limba,ma cun prudentzia.
de Peppe Corongiu
Sa Cresia s'abberit a sa limba, ma ancora cun prudentzia meda. A parre de sos pėscamos sardos, no est galu cumpriu su tempus de impreare su sardu in sa liturgia, ma no est prus s'ora de ddu lassare mōrrere sena fāere nudda. Antzis, est pretzisu a cumintzare, cun seriedade, unu camminu pro si nde torrare a fāere meres. A pustis s'at a biere.
Est custu su messagiu in pėndulas, chi est bessiu a pigiu eris in su cunvenniu, cuncordau in Casteddu in sala de sa facultade de Teologia, dae su giornale L'Unione Sarda, e retulau "Spiritualitā in Sardegna. Fede, lingua, identitā". Un'ātobiu de importu, non unu de sos solitos chi seus avesos a biere. Intantu pro ca dd'at apariciau s'Unione (chi duncas amostat unu piticu aficu pro su tema tratau), e a segus ca ddue furint presentes sas massimas autoriades eclesiāsticas de sa Sardigna. Unicu assente s'archiopėscamu de Casteddu. Su resurtau prāticu est fortzis pagu, ma si podet nārrere ca, a calencuna manera, sa Cresia sarda at acetau s'isfida de si nche cunfrontare cun custu tema. E custu, a die de oe in Sardigna, no est cosa de pagu contu.
A ghiare sos triballos una croba noa ma nōdia: a un'ala Gianni Filippini, diretore editoriale de su grupu editoriale, a s'ātera Mario Francesco Pompedda, cardinale in Vaticanu ma naschiu in Otieri. Ambos duos ant tzerimoniau elegantes, prudentes, misuraos. Prus de totu Pompedda chi, cando su pėscamu de s'Ogiastra Piseddu at accabbau una relata craramente in favore de sa limba at ditau sa singia ufitziale de sa Cresia in fatu de limba: <No est galu cumpriu su tempus de impreare su sardu in sa liturgia, ma est pretzisu a cumintzare unu camminu pro ddu torrare a imparare>. Lāstima ca custu disigiu de annestru nou in contos de limba, no dd'at potziu arretzire s'assessora a s'Imparu Pųbricu Lisabeta Pilia, assente issa puru a sos triballos pro āteros prus urgentes impignos.
Su pėscamu de Aristanis Piergiulianu Tiddia, at relatau a subra de sa divotzione in sas festas populares, mentres sa relata de su giai pėscamu de Casteddu Ottorinu Alberti, ca a dolu mannu non est potziu čssere presente pro maladia, dd'at leggida Filippini. Sa sustantzia de s'interventu de Alberti est istada una defensa de sos sčberos de sa Cresia sarda, in sos ųrtimos annos "imputada" de presunta indiferentzia pro sa chistione de sa limba. Alberti, at nau, ca curpa non nde ddue at, e ca sos pėscamos ant petzi postu mente a su chi cumandaiat su Cunciliu Vaticanu II. E in su cunciliu no ddue at libertade po giare prus importu a sa limba.
Sanguinetti, pėscamu de Otieri, at fatu una betz'e relata (in capas a bisu nostru sa prus toghinza) in sa cale at marcau sa continuidade de sa cultura sarda, in sos sčculos, cun sa limba. Divotzione, festas, gosos, pregadorias, cantos e gasi e gasi sunt pro Sanguinetti "un'ocasione istraordinaria de evangelizatzione pro sa Cresia". Duncas su terrinu de s'identidade de su pōpulu sardu andat torrau a iscobčrrere.
A pustis de su pausu, a merie, dotissimos interventos de Giųliu Paulis (a subra de is oberas de Babbai Casu de Berchidda), de su munsennore pėscamu de Nųgoro Predu Meloni (istōria de su cristianismu in Sardigna) e de Nicola Tanda.
Su professore sorsesu at foeddau de comente custa sotziedade ocidentale de is tempos de oe est dominada de su "idealismu" chi faet s'ōmine tzeracu de s'istadu e no ddi faet cumprčndere is valores de s'identidade chi est unu paru de "antropologia religiosa". Po sa chistione de s'ufitzialidade de sa limba Tanda at nau craru comente dda pentzat <de sčculos sa limba iscrita est su logudoresu e in su documentu de identidade non podeus iscriere in 3 o prus variedades. Nde servit una ebbia>.
E ormai s'ųnica arresone de dificurtade ufitziale pro sa Cresia est sa chistione de s'unificatzione. Di fatis, paret chi, in su Conciliu Vaticanu II, ddue apat una norma chi sa Cresia podet manigiare in sa liturgia solu limbas chi ant tentu reconnoschimentu e si insingiant in iscola. Ma si custu fut unu impčdumu tando, oe in die su sardu est reconnotu dae leges europeas, istatales e regionales. E duncas, cussu nou est issortu. Ma chie tenet sa fortuna de pōdere arresonare cun sas artas gerarchias ischit ca sos pėscamos sardos (a su nessi cussos chi ddue credent e no cherent pčrdere tempus ebbia) timent a fāere seberos limbėsticos de istandard siant calesisiant. Si difatis essent depiu seberare Limba Sarda Unificada, o Limba de Mesania, o āteras propostas, no iant a pōdere acuntentare a totus, iant a dčpere segare a foras a calencunu. E custu no est in cunfromma a sa mentalidade de sa Cresia. A fāere posca in libertade dognunu cun sa variedade sua, non nde cherent mancu intčndere. E tenent arresone.
E tando, a sa fine, non si faet nudda? No, proite sa fasca mesana intre su non pōnnere sa limba in sa liturgia e abbarrare frimmos est manna meda. Ddue at de triballare, de apariciare, de mandare innantis isperimentas locales chi potzant tragare a totus. Intantu, sa Cresia Sarda at amostau de giare aficu a su tema. Mengius a abbaidare pro como sa tassa mesu prena e pessare comente si podet fāere mengius. Is pėscamos, in s'imperistantu, pensent proite sos pardes de sa Cresia, in s'Evangeliu, ant lassau nārrere a Gesus Cristos in aramāicu "Deu meu, deu meu proite m'as abbandonau" (Eloi, eloi, lama sabactani). Dd'iant ačre potziu tramudare in gregu, o in lātinu. Ma non dd'ant fatu. Un'arresone ddue at a čssere.
Fortzis, sa Cresia primigčnia fut prus atenta a tzertas diferentzias.
