© LimbaSarda 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22/11/2004 Parris lìberus in argumentu de lingua

Ideas craras in allega de politiga linguistiga

de Mauro Podda

S'allega linguistiga in Sardigna, dibatia de tempus meda, parit oi, fotzis, lompiri a un acabu positivu: su Presidenti de s'Arregioni Renato Soru parit chi bollat cumentzai una politiga linguistiga bera po sa Sardigna.
Issu no est, deu creu, studiau siat in allega linguistiga chi sociolinguistiga, e duncas tocat a sa sotziedadi civili, a is comunidadis, a is istitutzionis culturalis, dd'adderetzai faci a is detziduras prus assetiadas.
Personalmenti creu chi una poltiga linguistiga in Sardigna si depat spinnigai in dus binarius parallelus, chi cuncurrant in su tempus longu:
1) Umperu liberu, antzis alentau (chi bolit nai fintzas finantziau) de totu is bariedadis de sa lingua sarda; umperu uficiali de sa bariedadi de su logu in is comunidadis localis; umperu de is bariedadis de su logu a s'inghitzu de su curriculum scolastigu.
2)Scioberu de una bariedadi standard (s'umprus chi si podit atesu paris, de cumpromissu intru de nord e sud, unu pagu puru artificiali si serbit) po s'umperu scrittu amministrativu e legislativu de s'Arregioni e de is istitutzionis stadalis de su logu (Politzia, Magistradura, ecc.) e de sa scola a s'acabu de su curriculum formativu.
Custus dus binarius ant a depiri filai parallelus ma in su tempus longu o longu meda is bariedadis localis s'ant a acostiai foneticamenti, morfologicamenti, lessicalmenti, a su standard e su standard s'at a arricai e s'at a spinnigai, arricendi agiudus fitianus de is bariedadis chistionadas de aberu.
Intru de dexi annus meda fotzis s'at a lompiri a una lingua unia puru orali a su mancu in is maneras artas e formalis.
Cun totu custu unu standard serbit poita una sotziedadi moderna comenti est sa Sardigna tenit abbisongiu de una lingua chi siat scritta, ligia e cumprendia univocamenti. No si podit pensai de lassai su sbodicu de sa lingua sceti a s'umperu spontaneu. 
In custa manera po fai una lingua normalizada s'ant a serbiri segulus e segulus e nos intamis no teneus tempus de perd: sa lingua sarda est in perigulu grai, ca is mamas dda imparant sempri prus pagu a is fillus e candu dda imparant est sempri prus pobera de is fueddus sus, e chena una politiga linguistiga pariada e cautelosa ma energiga atriveus a sa seria chi sa lingua nosta lompat a un'arrutroxa chi no si potzat prus fuiri.


MAURO PODDA

A segus