© LimbaSarda 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12/05/2006 Parres lģberos

LSC: impitadechela pro totu 

de Nanni Falconi


Calecunu est timende chi sos iscritores impitent sa Limba Sarda Comuna e
lassent perdere sa faeddada issoro biddaresa. Eo creo chi non depimus aere
timore de custu ma antzis la depimus animare. Non est solu sa LSC a nde
pņdere balanzare, ma tota sa limba sarda. Solu in s'impitu fetianu de una
iscritura chi non siat solu cussa amministrativa in essida dae sa regione,
sa LSC si podet afortire e essere cumpresa dae totus. Ma sigomente sa LSC
est una limba fiza de sos barios faeddos de sardigna issa podet trasinare
totu sa limba sarda a che essire dae cussa agonia inue che l'at aggorrada
deghinas de annos de alfebetizatzione fortzada solu in italianu.

Est gią meda chi unu chi si la sentit de iscriere, iscriat in sardu, e non
lu fatat in italianu, ma si posca a custe, pro non dare unu dispiaghere a
cussos chi cherent mantennere su connotu comente l'ant connotu, li si nerzat
de no impitare unu calesisiat istandard essidu a campu, est cuasi a lu
cherrere fąghere istare mudu.
Gią est giaru chi non b'at a essere mai peruna lege chi lu potat impedire,
ma b'at zente oe in Sardigna chi lu timet, ca nachi est sa morte de sa limba
de su connotu.


Sa Limba Sarda Comuna est beru chi est istada aparitzada pro sa regione e
solu in essida e lassat a totus sos sardos sa possibilidade e sa libertade
de iscriere in sa faeddada de sa bidda issoro o in calesisiat ątera; ma no
est proibbidu nemmancu de l'impitare in ąteras fainas.

B'at sa timoria chi sa regione gastet pius dinari a custu istandard che a
sas limbas faeddadas in sas biddas e chi sunt su connotu nostru. Eo no isco
si at a essere gai o si nono, ma a onzi modu creo chi solu sa LSC podet
movere in sardigna unu campu economicu inue totus sos sardos ant ite bi
balanzare, siat in postos de trabagliu siat dende sa possibilidade a
s'editoria e a totus sos medias de aere su tantu de sos fetianos chi nde
fatant una faina de importu.
Comente sunt postas sas cosas como, inue totus iscrient a comente essit
essit, non podimus aere peruna isperantzia de afortire sa limba sarda.
Depimus cumprendere chi su faeddu est una cosa diversa dae s'iscritura. In
sos tempos de oe una limba arrocada in sa defensa de su connotu orale chena
chircare de la impitare puru in sos ąteros caminos de sa comunicatzione est
una limba chi at solu unu isetu. Podet essere solu sa limba de sos sentidos
familiares, e como sčmpere de mancu in cue puru.

Sa cuncorrčntzia de sa limba Italiana in Sardigna est forte e ajuada dae
s'istadu, e puru dae sa regione sarda. S'invadčntzia sua non lassat iscampu
ca est forte in calesisiat campu. Sa mentalidade incarchetada dae deghinas
de annos de propaganda, che at inferchidu in conca a sos sardos su
pensamentu chi solu in limba italiana si podet iscriere carchi cosa de
giudu; chi solu in sa limba istatale est possibile de fąghere operas
literarias de giudu. Comente e chi s'arte non siat unu limbazu universale
chi est assubra de onzi limba!

Unu mecanismu custu de creere chi b'apat limbas mannas e limbas minores, chi
aturdit e a su cale sos sardos si depent isbortare ca puru custu faghet
parte de sa identidade sua. No est beru chi una limba faghet una nazione ma
est beru chi sa limba nde marcat s'identidade in sa cale si regonnoschet una
zente e in sa cale sas ąteras zentes bident sa diferentzia pius marcada e
lampante.

Ma non bastat a narrere chi onzi faeddada est atrintzada in sa mantessi
istrutura sua a essere impitada in onzi campu de sa connoschentzia de
s'omine. B'at in s'impitu de sa limba puru, pius e pius si est iscrita,
caminos dae sos cales non nde podet essire: sunt sos caminos de sos balores
economicos. Unu faina de importu artisticu chi abbarrat cumpresa solu dae
unu grustu piticu de zente, no arrichit s'umanidade e non movet sa roda de
s'economia.

Una limba benit forte puru cando sos cuntzetos chi issa imbiat a fora dae su
grustu chi la faeddat, ant unu balore universale e in issa ątera zente
agatat cosas chi l'aggradant e tando la tramunant in su faeddu issoro.
Sa limba est un'aina cun sa cale sos sardos podent essire a su mundu comente
una identidade a parte, intro de s'istadu italianu.

Non bastat a nąrrere su sardu est una limba pro chi issa siat regonnota e
rispetada, depet dare a sas ąteras zentes unu sentidu de importu. Dare a
bidere chi addaisegus de a issa b'at una zente chi dat a su mundu una
curtura chi arrichit sa mente de onzunu, intro e fora de sa Sardigna.
Su connotu est bene a lu remonire ma non depet essere in peruna manera unu
muru chi non si potat giumpare pro andare addainanti.

No est in su che frundire onzi cosa chi est sarda, su caminu pro su istare
bene; ma in su lu leare e lu acontzare a sos tempos chi semus bivende.
No est in su lassare chi sa limba andet a sa sola e a contu suo, comente e
chi non siat issa puru unu criamentu de s'omine e comente e chi s'omine non
la potat acontzare a sos iscopos suos: su andare addainanti. Est in sa la
leare e mudare pro podere sighire s'andamentu de sas connoschentzias e de
sas relatas chi oe sunt globbales e cun sas cales nos depimus iscumbatare.

nanni falconi


A segus