|
26/02/2005 Rassigna de s'imprenta L'Unione Sarda Limba de Mesania: iscritura unificada, non limba de Mario Pudhu* Edrínghili sa mesu canna!? E dhue torrat, Prof. Angioni a fàere de sa chistione de sa limba sarda una cosa de genéricu plurilinguismu, de genérica cultura e de genérica demogratzia, e a foedhare de unificatzione de sa limba coment'e cosa de sa LSM! Paret chi issu at isceberau de no cumprèndhere cale est sa chistione de sa limba sarda e, méngius puru, de is Sardos. Is intelletuales puru, inoghe, paret chi serbint a cosa!? E forcis, po bíere cantu e comente che seus in s'isperevundhu, aspetant calecunu "tsunami". Mi dispraghet a si dhu nàrrere, ma sa "Proposta aperta de limba sarda de mesania" si dha depet assumancu lígere issu personalmente po ndhe foedhare e nàrrere calecuna cosa! Ca sinono in cussa "Proposta aperta" si ligent e si cumprendhent cun assoluta precisione e craresa tres cosas. Una. Custa Proposta aperta LSM narat (proponet, e chie tenet podere de decídere decidat!) chi limba uficiale/legale depet èssere totu su sardu, e duncas cun totugantu s'arrespetu e dinnidade e logu po dónnia variedade de sardu, chi po cussu etotu si depet manigiare, foedhare, iscríere, istudiare in privau e in prúbbicu, in domo, in iscola e in dónnia istitutzione in Sardínnia, chentza colonialismos de peruna genia, chentza acapiare sa limba, ne is manos e ne segare is cambas a nessunu, ca donniunu tenet su matessi diritu/dovere e depet pòdere foedhare e iscríere comente méngius ischit fàere. E po ndhe bogare dónnia dúbbiu, arregodo chi in sa pàgine 41 (títulu Sardu e àteru: is àteras limbas in Sardínnia) de sa Proposta aperta si proponet giustu sa matessi cosa po su tabbarchinu de Caleseda e Carloforte, po su saligheresu (catalanu de Salighera) e po su tataresu e cadhuresu. E no depat pàrrere tropu si arregodo chi cun sa limba e cun àteru no seus is Sardos is chi aus fatu vita mea mors tua, fintzes si, a dolu mannu nostu, tropu Sardos anti ?giogau' e ?giogant' a fàere custu ?giogu'. Duos. Sa Proposta aperta de LSM no proponet peruna unificatzione de sa limba sarda, comente faet chie cunfundhet limba cun iscritura. Sa limba sarda, si dha connoscheus e istimaus totu, no tenet perunu bisóngiu de èssere unificada ca custu trebballu dh'at fatu sa gente chi in séculos e séculos dh'at foedhada e dha sighit a foedhare e arresurtat unitària e meda puru in totu su chi dha distinghet de is àteras limbas. Su chi narat sa Proposta aperta LSM est de unificare s'iscritura ca, giustu cunforma a s'istória nosta de gente chentza guvernu in custu e in àteru, totus podent bíere, si de sardu ndhe ligent, cantu e comente dhue at iscrituras diferentes de is matessi fonemas e de is matessi foedhos, e dhue at iscrituras atentas comente dhue ndhe at de cudhos chi pigant pinna e paperi, betant e tirant a innanti faendho su chi e comente podent (e beneitu dhis siat ca dhu faent!). Tres. Sa Proposta aperta proponet su sardu chi foedhant in is bidhas de mesania a manígiu de sa Regione-ente de amministratzione de sa Sardínnia: duncas no proponet custu sardu coment'e sa sola variante uficiale, comente faet sa LSU po una variedade chi no foedhat nessunu. Sa Proposta aperta narat custas tres cosas abbaidandho in prospetiva, certu!, ma chentza segare is cambas a nessunu, antzis avalorandho e arrecuperandho totu su sardu e ponendho in contu is capacidades de totus, ca de totu is Sardos e de totu su sardu teneus bisóngiu. Chie portat origas po intèndhere intendhat. E chie portat ogos po abbaidare abbàidet! *Autore de su Ditzionàriu de sa limba e de sa cultura sarda. |